De spots op leukemie - deel 1
05-06-2023
Leukemie doet bij elk van ons een belletje rinkelen, maar tegelijk is het een term die angst inboezemt bij zowel het brede publiek als de huisarts. In vier delen richten we daarom de spots op deze vorm van kanker waarbij het beenmerg te veel witte bloedcellen aanmaakt.
Van diagnose naar prognose
Leukemie kan je gerust een angstgegner noemen. Het grote publiek associeert deze ziekte veelal met vreselijk en dodelijk. Huisartsen zijn dan weer bang om een diagnose te missen omdat leukemie een zeldzame en minder goed gekende aandoening is.
Toch is enige nuancering op zijn plaats. Er bestaan namelijk veel verschillende soorten leukemie, waarbij de prognose, dankzij de hedendaagse therapeutische mogelijkheden, soms uitstekend is.
Labonderzoek
Een vroegdiagnose is zeker niet altijd evident. Soms lopen patiënten maanden of jarenlang rond met een leukemie vooraleer de ziekte gediagnosticeerd wordt. Er zijn echter wel alarmsignalen die bij de arts een vermoeden kunnen doen rijzen over de mogelijkheid van een leukemie. Een labonderzoek is dan een belangrijke informatiebron om dat vermoeden al dan niet te bevestigen.
Vier types leukemie
Grosso modo kunnen we vier types leukemie onderscheiden op basis van de betrokken cellijnen en het acute of chronische verloop. De betrokken cellijnen zijn ofwel lymfatisch ofwel myeloïd.
In dit eerste deel overlopen we enkele algemeenheden. In de volgende stukjes zullen de verschillende types leukemie wat nader toelichten:
- Chronische myeloïde leukemie (CML)
- Chronische lymfatische leukemie (CLL)
- Acute myeloïde leukemie (AML)
- Acute lymfatische leukemie (ALL)
Moleculair onderzoek
Leukemie – of bloedkanker – is een verworven genetische aandoening. Bij vrijwel alle types leukemie slaagt men er vandaag in om moleculaire veranderingen aan te tonen die een rol spelen bij het ontstaan van de ziekte. Een uitvoerig moleculair onderzoek is dan ook essentieel voor het op punt stellen van een specifieke behandeling met bijhorende prognose.
Wat is leukemie?
Bij leukemie is er een abnormale aanmaak van witte bloedcellen in het beenmerg (bij acute leukemieën zijn dat blasten, bij chronische leukemieën zijn dat rijpere witte bloedcellen). Deze abnormale cellen kunnen de andere gezonde bloedcellen overwoekeren en verdringen, met een anemie of trombopenie als logisch gevolg. Ook de aanmaak van normale witte bloedcellen kan in het gedrag komen. Zo ontstaat een verzwakt immuunsysteem met meer kans op infecties. Na verloop van tijd komen de leukemische cellen ook in de bloedbaan terecht. Soms kunnen ze zich ook opstapelen in organen zoals de lymfeklieren, milt of lever.
Incidenties van leukemie in België
Onderstaande tabel geeft incidenties voor België per jaar weer, de verdeling man/vrouw en de leeftijden waarop diagnoses gesteld worden.
|
Incidentie |
Man/Vrouw |
Leeftijd bij Dx |
|
|
CML |
± 150 |
M≥V |
Alle leeftijden, frequentie neemt toe met de leeftijd |
|
CLL |
± 700 |
M>V |
>40 jaar; 90% is ouder dan 50 jaar |
|
ALL |
± 150 |
M>V |
Frequent bij kinderen (<15 jaar); tweede piek bij ouderen |
|
AML |
± 600 |
M>V (58% vs 42%) |
50% is ouder dan 70 jaar |
In deel 2 gaan we in op chronische myeloïde leukemie (CML) en chronische lymfatische leukemie (CLL).